Macario: Aquí te dejo el poema que una vez leímos entre mezcales, cantos y bromas; y lo publico porque sé que estas allí, junto a cada uno de nosotros que te queremos; salud hermano, ya llegaremos.
Duuba’
*Gusiga’de’ Macariu Matus.
Ruzaa’ duubaya’ni’ dxaba’ stinne’
xa’na’ guibá’ ró’ yu’du’ stilu’.
Duuba’ tende, duuba’ huati,
xtuuba’ guchachi’ ti cadi guininu bigu.
Bele bele xtuuba’ ni rucoou,
lémpa za gabiá cachesa,
lémpa candaana xcuaana’.
Redagucuaani’ huaxhinni
xiana xtí’ ca gue’tu’ stilu’,
ne gueeresaa ladxido’lo’
rucabi: ¡guidxi!
Raca guie, guixhebixeenda’.
Ricaa’ ruunda’ ne ruunda’ ca stiidxalu’
ne ra’bu’ naa: ba’dugabiá,
Biinda’ cani, biinda’ jmá.
Biniidxi ndaani’ guendaruunda’ gui’chi’
pa rialela’dxilu’ gátilu’ guiigu’.
Gue’tu’ si nga nanna gu’nda’ Víctor,
gue’tu’ si nga nanna gu’nda’
Bicaa, bicaa, bicaa,
zanda gu’nu’ guirá’,
ne guirá’ nga guyaanu’ binili’dxu’,
gu’ndalu’, guyoou’, guiree zalu’,
gataneu’ gunaa, gu’nalu’, gu’nalu’, gu’nalu’.
Ne yanna nuaa’ rarí’,
nuaa’ cutiee’ yu’du’ dxindxi stilu’,
biche huaniisi, gubidxa ro’,
guiibayooxho’ ruzaani’ ne ti ladxido’
cha’hui’.
Signos
* Para Macario Matus
Dibujo claridades profanas
en la bóveda anchurosa de tu templo.
Signos improbables, vesánicos,
escandalosamente iguana
por no decir tortuga.
Llamaradas tus líneas,
saltitos de conejo impúdico,
liebre en celo.
Viene la noche a encender
la ira de tus muertos
Y el carrizo sonoro
de tu pecho grita: ¡pueblo!
Y se rehace piedra, honda.
Releo tus versos
y me nombras lépero,
léetelos, léete más.
Zambúllete en la lectura
si quieres perecer ahogado.
Sólo los muertos cantan, Víctor,
sólo los muertos.
Escribe, escribe, escribe,
hay tiempo para todo.
Y todo es ganar el pan,
cantar, bailar, pasear,
acostarse con mujer, llorar, llorar, llorar.
Y aquí me tienes
encalando tu templo ígneo,
hermano mayor, sol entero,
antiquísima lámpara de aceite
Noble.